Türk doktor anemiyi 2 saniyede tespit eden uygulamayı icat etti
Brown Üniversitesi Acil ve Afet Tıbbı Başkanı Dr. Selim Suner, hastadan kan örneği almadan sadece iki saniyede göz içi kansızlık ölçümü yapabilen tıbbi uygulama geliştirdi.
Suner'in yapay zeka destekli aplikasyonu eMoglobin ile cep telefonu ile çekilen kare bir fotoğraf üzerinden bir hastadaki anemi seviyesi anlık olarak ölçülebiliyor. Dünyada bir ilk olacak uygulama, her saniyenin çok önemli olduğu hemorajik acil hastaların tanısında hayat kurtaracak.
Dünya nüfusunun yaklaşık üçte birinin kansızlığa sahip olduğu tahmin edilmektedir. Halsizlik, yorgunluk ve solgunluk belirtileri ile kendini gösteren kansızlığın tespiti için hastaneye gidilerek kan tahlillerinin yapılması ve yaklaşık iki saat süren raporun beklenmesi gerekiyor.
Ancak Amerika'da yaşayan Türk doktor-mühendisin geliştirdiği teletıp uygulamasıyla artık kansızlık tam anlamıyla "göz açıp kapayıncaya kadar" ölçülebiliyor. Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) onayını aldıktan sonra tüm dünyada kullanılabilecek olan uygulama, check-up'ları iki saatten iki saniyeye indirecek.
Geçen hafta Antalya'da uluslararası bir konferansa katılan Dr. Suner, İstanbul'daki Robert Kolej'den ABD'deki Brown Üniversitesi Mühendislik Fakültesi'ne uzanan hikayesine değinerek ekibiyle birlikte geliştirdiği eMoglobin uygulamasının detaylarını açıkladı. aynı üniversitenin tıp fakültesine başvurdu ve şu anda Rhode Island Hastanesi Acil Tıp bölümünde çalışıyor.
Dr. Suner, ilk olarak mühendis olmak için gittiği Amerika'da nasıl acil tıp uzmanı olduğunu bir söyleşide anlattı. "Türkiye'de Robert Kolej'den sonra mühendislik okumak için ABD'de Brown Üniversitesi'ne gittim. Önce elektrik mühendisliği okudum sonra biyomedikal mühendisliğine geçtim. Lisansa başladım ve günlük masraflarımı karşılamak için ambulanslarda paramedik olarak çalıştım. , Orada acil tıp camiasıyla tanıştım ve tesadüfen hocam tıp okumak isteyen var mı diye sordu, ben de elimi kaldırdım ve hemen ertesi gün tıp fakültesine girdim."
Mühendisliğin her zaman ilk aşkı olduğunu dile getiren Dr. Suner, "Acil tıpta asistan olarak çalışırken mühendislik aşkımı tıpla nasıl birleştirebileceğimi düşündüm. Kansızlık projesi buradan başladı. 80'de Acil hastalarının yüzdesi mutlaka kan alınır ve tahlil yapılır.Hastanın anemi olup olmadığını gösteren hemoglobin de analiz edilen ölçümlerden biridir.Hemoglobini 'kansız' ve hızlı bir şekilde ölçmeyi düşündük ve bu proje de böyle başladı."
"Öncelikle telefon uygulaması değildi. Dijital kamera ile göz içi fotoğrafları çektik, bu dijital verileri matematiksel olarak değerlendirdik ve hastaların hemoglobin verileri ile ilişkilendirmeler yaptık. Sonuçlar güzel oldu. Artık telefonlardaki kameralar çok güçlü. Bu telefonların mega pikselleri ve 16 bitlik verileri görüntüleme konusunda çok büyük bir yeteneği var" dedi doktor.
"Bu nedenle proje cep telefonu uygulamasına dönüştü. Testi yaptırmak isteyen herkes cep telefonuyla gözünün fotoğrafını çekiyor ve 2 saniye sonra hemoglobin konsantrasyonu belirleniyor."
Suner, yüzlerce hastayı kapsayan çalışmalarda etik kurul onayı alarak hastaların kanından alınan ölçümleri hem sağ hem de sol gözünün fotoğraflarından elde edilen verilerle karşılaştırarak eMoglobin uygulamasını geliştirdiklerini açıkladı.
"Yüzlerce hastanın sağ ve sol gözünden alınan verileri karşılaştırdık. Bu konuda 3 bin 500 fotoğrafımız var. Şu anda 500 hastayla daha çalışıyoruz. Verilere baktığımızda 2 gram hata payı var. desilitrede çok tolere edilebilir bir seviye.Mesela birinin kan tahlilinde hemoglobin seviyesi desilitrede 10 gram ise bizim ölçümümüzde desilitrede 8 ile 12 gram arasında bir değer veriyor.Bu hata payı yeterlidir. klinik olarak" dedi.
Acil kanamalarda hayat kurtarıcı
Özellikle gelişmekte olan ülkelerde laboratuvar ve imkanların sınırlı olması nedeniyle kan testi yapmanın çok zor olduğunun altını çizen doktor, hemoglobin düzeylerinin ölçülmesinin özellikle beslenme anemisinin teşhisi için çok önemli olduğunu kaydetti.
Bu uygulama ile birçok kişinin kansızlık düzeyi hızlı bir şekilde ölçülebilmekte ve buna göre müdahaleler yapılabilmektedir. Uygulamanın hastaneye yatış gerektirmeden kullanılabilmesi de çok önemli. Örneğin iç kanama riski olan vakalar uygulama yardımı ile anında müdahale edilebilmektedir. Test yarım saat sonra tekrarlanabiliyor ve yüksek kanama varsa saniyeler içinde tespit edilerek hastane masraflarını azaltabiliyor.
"Hastalarda kullanabilmemiz için ABD'de FDA onayı almamız ve bazı verilerle başvurmamız gerekiyor. Bu yıl (2023) yapmayı planlıyoruz. İstenilen verileri alınca dosyalayacağız. FDA başvurusu. Onaylandıktan sonra tüm dünyaya yaygınlaştırılması çok kolay olacak. Telefon uygulama mağazalarından hemen indirilebilecek ve dünyadaki herkes kolayca erişebilecek" dedi.
